ISO 19650 - Một hệ tiêu chuẩn quốc tế cho BIM
Hệ tiêu chuẩn ISO 19650 xuất bản năm 2018 nhằm hỗ trợ, khuyến khích, và nâng cao việc sử dụng BIM trong các tổ chức và doanh nghiệp. Tiêu chuẩn này giúp triển khai các khái niệm và nguyên lí trong việc vận hành các dự án xây dựng dựa trên việc sử dụng BIM để quản lý thông tin (information management) của một vòng đời dự án. Việc quản lý thông tin được cho là sẽ giúp giảm chi phí và rủi ro cho hầu hết các bên thực hiện dự án bằng việc tạo và sử dụng hiệu quả các model thông tin của dự án (project) và của tài sản (asset).
Theo ISO 19650 thì BIM không chỉ đơn thuần là một công cụ 3D chứa các thông tin dưới dạng số mà còn là phương tiện hỗ trợ việc quản lý dự án và quản lý các luồng thông tin chia sẻ giữa các bên xuyến suốt các giai đoạn của dự án. Mục đích cuối cùng của tiêu chuẩn ISO 19650 là giúp tối ưu hóa BIM để phục vụ 3 mục đích cho dự án trong thời kì 4.0:
- Quản lý tốt hơn sự phối hợp và trao đổi thông tin giữa các bên
- Đảm bảo việc kiểm định chất lượng của sản phẩm đầu ra
- Cải thiện lòng tin của các bên về thông tin lưu hành trong dự án.
Tiêu chuẩn ISO 19650 có thể được chia ra làm 2 phần và nhắm chủ yếu đến giai đoạn thiết kế (design) và thi công (construction) dự án , giai đoạn vận hành và quản lý tài sản (asset management phase) cũng được mô tả trong tiêu chuẩn nhưng chỉ là phần phụ.
Đại ý của tiêu chuẩn BS EN ISO 19650–5:2020:
Phần 1 của tiêu chuẩn ISO 19650 nói về những khái niệm và nguyên tắc trong việc phát triển những quy trình BIM cho một dự án.
Chu trình của việc quản lý thông tin (Information management lifecycles) theo ISO 19650 - Tiêu chuẩn ISO 19650 xoay quanh việc quản lý thông tin, trong đó điểm A là điểm bắt đầu của giai đoạn chuyển giao; B là khi model sau khi được chuyển giao sẽ được chuyển đổi thành mô hình thi công ảo (virtual construction model) có vai trò như một bản sao số (digital twin); C là điểm chuyển giao từ quá trình chuyển giao sang quá trình vận hành dự án, lúc này là khi mô hình thông tin dự án (Project Information Model) được chuyển dạng thành mô hình thông tin của tài sản (Asset Information Model)
Hai khái niệm quan trọng cho các kĩ sư tư vấn (consulting engineers):
1/ Môi trường dữ liệu chung (Common Data Environment) - (1) WORK IN PROGRESS (thông tin đang trong quá trình phát triển và chỉ được hiển thị nội bộ trong các đội ngũ thực hiện dự án), (2) SHARED- thông tin sau khi được phát triển và kiểm tra giờ sẽ được chia sẻ và hiển thị với các bên liên quan và bên chuyển giao dự án, (3) PUBLISHED (thông tin sau khi được review và chấp thuận sẽ được sử dụng để thực thi và thi công), ARCHIVE (tất cả các thao tác và hoạt động của các bên trong việc xử lí các thông tin sẽ được lưu trữ lại xuyên suốt quá trình)”
2/ Các yêu cầu về dạng thông tin (information requirements) - Các đối tượng khác nhau sẽ có những yêu cầu khác nhau về thông tin mà họ cần thu thập và sử dụng từ dự án. Tiêu chuẩn ISO 19650 phân loại rạch ròi các dạng thông tin chính mà dự án cần triển khai nhằm phục vụ công tác chuyển giao hiệu quả và minh bạc hơn cho các bên. Ví dụ như có dạng thông tin dành cho các bên đương sự (interested parties) , bên được bổ nhiệm bởi client quản lý đầu ra của sản phẩm (appointment).
Phần 2 của tiêu chuẩn ISO 19650 giải thích thêm về những quy trình của một chu kì dự án từ giai đoạn thiết kế, thi công, bàn giao trên cơ sở các thông tin được lưu hành với nhau như thế nào và nhiệm vụ của các bên là gì trong việc sử dụng những thông tin đó
Sơ đồ tổ chức của các bên thực hiện dự án (Organization for a project) - A: bên chỉ định (client), B: bên được bổ nhiệm chính (thường là nhà thầu và tư vấn chính), C: bên được chỉ định (từ B), 1: nhóm dự án , 2: nhóm chuyển giao sản phẩm , 3: các đơn vị công tác . Yêu cầu về dạng thông tin sẽ được tạo bởi bên chỉ định dành cho các bên được chỉ định, như A yêu cầu B , B yêu cầu C. Giữa các B sẽ có sự phối hợp về thông tin trước khi định dạng thông tin đúng với yêu cầu của A trước khi chuyển giao cho A.
Các bước chuyển giao thông tin giữa các bên (Information delivery process) từ giai đoạn 1 đến 8 - 1: Hoạch định các yêu cầu và nội dung của dự án, 2: Mời thầu, 3: Nhận thầu , 4: Chỉ định các bên (giao thầu), 5: Triển khai khối lượng công việc, 6: Phối hợp để đưa ra sản phẩm, 7: Chuyển giao các model thông tin, 8: Chốt dự án (hoàn thành giai đoạn chuyển giao sản phẩm) A: Các model thông tin được xử lí bởi các nhóm chuyển giao được chỉ định trong mỗi gói thầu, B: Hoạt động của 1 dự án, C: Hoạt động của 1 gói thầu, D: Hoạt động trong giai đoạn đấu thầu, E: Hoạt động trong giai đoạn phát triển và hình thành thông tin, F: Hoạt động trong giai đoạn sản xuất thông tin cho việc chuyển giao.”
Giai đoạn 1 của quy trình chuyển giao thông tin - Client phải thể hiện rõ ràng các yêu cầu về dạng thông tin mà họ cần từ các bên được chỉ định. Một quy trình chuyển khai BIM (BIM exeecution plan) phải được chuẩn bị trong giai đoạn đấu thầu để có sự minh bạch giữa bên chỉ định và các bên được chỉ định trước khi dự án bắt đầu. 1.1: Chỉ định các cá nhân để quản lý về thông tin 1.2: Thiết lập các yêu cầu về thông tin của dự án 1.3: Thiết lập các cột mốc của chuyển giao sản phẩm thông tin 1.4: Thiết lập các tiêu chuẩn về thông tin của dự án 1.5: Thiết lập các phương pháp và quy trình sản xuất thông tin 1.6: Thiết lập các tài liệu tham khảo về thông tin cho dự án 1.7: Thiết lập môi trường dữ liệu chung của dự án 1.8: Thiết lập giao thức cho thông tin của dự án
Giai đoạn 6 của quy trình chuyển giao thông tin - Phối hợp để đưa ra sản phẩm 6.1: Đối chiếu với các dữ liệu tham khảo nếu có 6.2: Tạo thông tin 6.3: Hoàn tất kiểm định chất lượng 6.4: Kiểm tra thông tin và phê duyệt để chia sẻ cho các bên 6.5: Kiểm tra model thông tin A: Các model thông tin được xử lí bởi các nhóm chuyển giao được chỉ định trong mỗi gói thầu B: Sửa đổi thông tin sau khi kiểm tra
Tiêu chuẩn quốc tế ISO 19650 về BIM có sự tương đồng cao với các tiêu chuẩn của Anh đặc biệt là với tiêu chuẩn UK 1192. Một số tiêu chuẩn khác của BSI (British Standards Institution) tích hợp tiêu chuẩn quốc tế ISO về xây dựng số mọi người có thể tham khảo:
BS EN ISO 19650–1: Organization and digitization of information about buildings and civil engineering works, including building information modelling - Information management using building information modelling: Concepts and principles. (Tổ chức thông tin các công việc xây dựng - Quản lý thông tin sử dụng mô hình thông tin công trình - Phần 1: Khái niệm và nguyên tắc), dựa trên Phần 1 của tiêu chuẩn ISO 19650 bàn ở trên
BS EN ISO 19650–2: Organization and digitization of information about buildings and civil engineering works, including building information modelling - Information management using building information modelling: Delivery phase of the assets. (Tổ chức thông tin các công việc xây dựng - Quản lý thông tin sử dụng Mô hình thông tin công trình - Phần 2: Giai đoạn phân phối tài sản), dựa trên Phần 2 của tiêu chuẩn ISO 19650 bàn ở trên
BS EN ISO 19650–3:2020 Organization and digitization of information about buildings and civil engineering works, including building information modelling (BIM). Information management using building information modelling. Operational phase of the assets. (Tổ chức thông tin các công việc xây dựng - Quản lý thông tin sử dụng Mô hình thông tin công trình - Phần 3: Giai đoạn vận hành và quản lý tài sản)
BS EN ISO 19650–5:2020: Organization and digitization of information about buildings and civil engineering works, including building information modelling (BIM). Information management using building information modelling. Security-minded approach to information management. (Tổ chức thông tin các công việc xây dựng - Quản lý thông tin sử dụng Mô hình thông tin công trình - Phần 4: Hướng tiếp cận cho bảo mật thông tin)
Chi tiết thêm về các tiêu chuẩn này sẽ được thảo luận trong các phần sau!
Tổng hợp bởi Jimmy Huy Nguyen Nguồn:
Booklet on ISO Standard 19650 Information management using building information modelling bởi các thành viên của EFCA BIM Task Force
BSI Group on BIM - Building Information Modelling - ISO 19650
Tổng hợp bởi Jimmy Huy Nguyen